Rotterdam Woont

Systematische
documentatie van
150 jaar Rotterdamse woningbouwprojecten

Belangrijk

Cookies

Deze website maakt gebruik van cookies om de bezoeker een optimale gebruikerservaring te kunnen bieden. Lees er meer over in onze Privacyverklaring.

Hoe het werkt

Welkom

Hier is ruimte voor een welkomstbericht voor de (terugkerende) bezoeker van Rotterdam Woont en een korte introductie tot zowel het onderzoek, als de resultaten op deze website. Alsmede kort aandacht voor hoe de website ongeveer werkt.

  • A

    Atlas

    Hier vind je alle objecten uit de woontlas terug.
  • B

    Bibliotheek

    Op zoek naar essays en verhalen over onderwerpen uit de architectuur?
  • G

    Gids

    Thematische verzamelingen van objecten uit de atlas en essays uit de bibliotheek.
  • S

    Stichting

    Informatie over ons onderzoek en de doelstelling van de stichting.
Oud Charlois

Wijkhistorie

Oud Charlois

Oud-Charlois bestaat het voormalige dorp aan de Nieuwe Maas en de uitbreiding ten zuiden daarvan. De wijk ligt tussen een uitvalsroute, de Dorpsweg en het emplacement van de Waalhaven-Oostzijde. Het is een rustige woonbuurt van Rotterdam- Zuid met een lange geschiedenis en een grote diversiteit aan bebouwing.

In 1460 gaf Karel de Stoute opdracht om de polder Rijerwaart te bedijken. Toen hij op 14 april 1462 de akte van overdracht aan vier grondheren goedkeurde, verbond hij daar twee voorwaarden aan:
–   de ingedijkte grond “voortaen heten sal ’t land van Charolois” naar het Franse graafschap waar hij vandaan kwam;
–   er een kerk gesticht werd “die genaempt sal wesen Sinte Clemenskercke”.

Rond de kerk ontwikkelde zich het dorp Charlois met de Charloisse Kerksingel, de Kaatsbaan, de Grondherendijk en de Zuidhoek. De Katendrechtse Lagedijk vormde de verbinding met het dorp Katendrecht, verderop aan de rivier. In 1868 is de kerk herbouwd en in 1873 kreeg het dorp een mooi Raadhuis dat tegenwoordig ruimte biedt aan een restaurant.

In 1869 werd de strook grond tussen de rivier en de Katendrechtse Lagedijk bij deontwikkeling van de Rotterdamse haven betrokken. Ten westen van de Charloisse Haven vestigden zich aan de Sint Janshaven enkele petroleumbedrijven. Ten oosten van de havenmond is in 1880 de Dokhaven gegraven. De gemeentedokken in deze haven hadden een dienstverlenende functie, men kon een dok huren om een schip droog te leggen, te verven of te repareren.

Na annexatie van de gemeente Charlois in 1895 door Rotterdam kon G.J.de Jongh verder met zijn havenplannen. De kleine Charloisse haven werd gedempt en in 1905 is begonnen met het graven van de Maashaven. Bij het dorp Katendrecht moesten daarvoor 700 huizen worden gesloopt en de vervangende woningen kwamen in het stratenplan Doklaanbuurt uit 1898. De Wolphaertsbocht werd als belangrijke verkeersader aangelegd. Daar bouwde de gemeente ook in 1903 een gemaal als uitwatering van de Boergoense Vliet. Er kwam zelfs een parkje, het Karel de Stoute plantsoen. De kortste verbinding met de stad was het veer vanaf het Charloisse Hoofd.

Door het uitbreidingsplan Linker Maasoever van Witteveen uit 1926 werd Oud-Charlois onderdeel van Rotterdam-Zuid. Ten oosten van het oude dijkje, de Zuidhoek, kwam een waaiervormig stratenplan met een redelijk ruime opzet,grote schoolcomplexen en zg. middenstandswoningen en portiekbouw uit de dertiger jaren. Van Tijen realiseerde hier in 1934 zijn eerste complex sociale woningbouw aan de Frans Bekkerstraat. De nieuwe oeververbinding werd een tunnel om de scheepvaart op de Maas niet te hinderen. Gemeentewerken (J.P.van der  Bruggen en A. van der Steur) ontwierp het zg. Maastunneltracée vanaf de s,Gravendijkwal naar de Pleinweg en de twee monumentale ventilatiegebouwen op de Parkkade en het Charloisse Hoofd. Daar kwamen ook de toegangen met roltrappen voor fietsers en voetgangers. De bouw begon in 1937 en in 1942 werd het hele complex in gebruik genomen.

In 1975 werd Oud-Charlois een van de 11 stadsvernieuwingswijken met een heuse projektgroep en een projektbureau in een oud groentewinkeltje aan de Kaatsbaan. De eerste projecten waren een woonomgevingsplan voor de Doklaanstraten en een renovatie met samenvoeging van een blok rug-aan-rug woningen in de Wolphaertsstraat. Maar de grote uitdaging was de omgeving van de Dokhaven. In 1980 kwam een interessant complex sociale woningbouw van Aat van Tilburg op het Charloisse Hoofd gereed. Daarna werd de haven gedempt met een ondergrondse rioolwaterzuivering. Daarbovenop kwam een park aan de Maas met rondom diverse woningbouwprojecten.* De laatste toren – de Hoge Maas- is in 2001 gereedgekomen.*

In de wijk zelf kwamen veel renovatie-, nieuwbouw- en buitenruimte-projekten maar het oorspronkelijke karakter bleef behouden. Verder is er intensief actie gevoerd tegen de overlast van het doorgaand verkeer. De woningen rond het Maastunnelplein kregen geluidsisolerende beglazing. Tot op de dag van heden wordt er gerenoveerd en gebouwd. Een leuk voorbeeld is een particuliere invulling, de Zwarte Parel in de Pompstraat.* Er wonen ruim 100 kunstenaars en in een oude school zijn atelierwoningen gerealiseerd* Men organiseert concerten en een Kerstmarkt rond de oude kerk. Er is een stichting Historisch Charlois met een expositieruimte in de voormalige apotheek aan de Wolphaertsbocht. Natuurlijk zijn er grote stadsproblemen maar Oud-Charlois is nog steeds een aantrekkelijke wijk om in te wonen, een dorp in de stad. EP

Bronnen:
Historische Atlas van Rotterdam   Paul van de Laar, Mies van Jaarsveld  2004
Biografie G.J.de Jongh  De Klerk, van de Laar, Moscoviter  2008
Biografie van Tijen   Ton Idsinga Jeroen Schilt  1990
Bestemmingsplan Oud-Charlois 1979
Stadsvernieuwing Rotterdam 1974-1984  diverse auteurs Uitgeverij 010
Stichting Historisch Charlois Wolphaertsbocht 105

01 / 22