Bouwgeschiedenis: In 1434 besloot de rijke Aelwijn Floriszn een armenhuis te stichten aan de Hoogstraat, dat later bekend werd als het ‘Heilige Geesthuis.’ Het huis bood niet alleen hulp aan armen, zoals voedsel, brandstof en financiële ondersteuning, maar huisvestte ook proveniers: personen die voor hun verblijf betaalden en in een apart deel van het gebouw woonden. Daarnaast stelden instellingen als het Heilige Geesthuis en kerken gratis huisjes beschikbaar aan arme Rotterdammers.
Na vier eeuwen ontstond een conflict tussen de eigenaar en het stadsbestuur over de gewilde locatie aan de Hoogstraat. Dit mondde uit in een discussie over de vraag of sociale zorg een taak van regenten was. Uiteindelijk werd het Heilige Geesthuis in 1895 gesloten.
De regenten besloten een nieuw gebouw te laten ontwerpen door architect J. Verheul, op een terrein aan de Gerard Scholtenstraat. Dit nieuwe Heilige Geesthuis werd op 1 april 1898 geopend en diende als ‘oude mannenhuis.’ Meubilair en andere voorwerpen uit de regentenkamer van de Hoogstraat werden overgebracht naar het nieuwe pand. Beide locaties boden onderdak aan dertien oude mannen, een symbolisch getal dat verwijst naar de dertien discipelen tijdens het Laatste Avondmaal.
In de loop van de twintigste eeuw nam de professionele zorg zulke vormen aan dat sociale, particuliere instellingen zoals het Heilige Geesthuis overbodig werden. In 1972 vertrokken de laatste acht bewoners, waarna het pand in gebruik werd genomen door de Bewonersorganisatie Oude Noorden. Later trok Woningstichting Patrimonium erin. Tegenwoordig wordt het gebouw gebruikt door Dona Daria, een centrum voor vrouwen en emancipatie.
Stedenbouwkundige context: Het is een vrijstaand gebouw dat direct achter de eerste woonhuizen vanaf de Bergweg is geplaatst.
Voorzieningen: Diverse woonvertrekken en dienstruimten, een bestuurs- (of regenten)kamer, ziekenkamer en een slaapruimte personeel.
Aantal kamers: Eén slaapzaal met dertien chambrettes van circa 5 m2.
Woonoppervlakte: De totale oppervlakte van het pand is 349 m2 voor veertien tot twintig personen (inclusief personeel).
Constructie: Traditioneel metselwerk met natuursteen elementen, houten vloeren en kozijnen. De meubels, wandbetimmering en plafond van de regentenkamer zijn overgebracht naar Museum Rotterdam. Het omvangrijke archief van meer dan 11 meter is overgedragen aan het Gemeentearchief. Er wordt gewerkt aan een uitgebreide publicatie, gefinancierd door de stichting het Heilige Geesthuis.
___
Referenties:
–Beschrijving Oude Mannenhuis door J. Verheul uit 1937 (pdf)
–Kort filmpje over Aelwijn Floriszoon van der Meer, stichter van het Heilige Geesthuis
