Bouwgeschiedenis: De rijke Aelwijn Floriszn besluit in 1434 een armenhuis te stichten aan de Hoogstraat, wat later de naam krijgt Heilige Geesthuis. Het nam ook proveniers op, personen die voor hun inwoning betaalden en in een afgescheiden deel van het huis woonden. Het Heilige Geesthuis verstrekte onder andere voedsel en brandstof in de winter aan armen, gaf financiële ondersteuning aan individuen, kerken en instellingen en stelde gratis huisjes beschikbaar aan arme Rotterdammers. Na vier eeuwen ontstaat er een strijd tussen de eigenaar en het stadsbestuur over de gewilde locatie aan de Hoogstraat. Dit loopt uit tot een conflikt over de vraag of sociale dienstverlening een taak voor regenten is en pas in 1895 wordt beeindigd. De regenten besluiten om op een geschikt terrein aan de Gerard Scholtenstraat architect J. Verheul een nieuw Heilige Geesthuis te laten ontwerpen, wat op 1 april 1898 wordt geopend en gaat fungeren als het nieuwe ‘oude mannenhuis’. De betimmering, meubels en andere voorwerpen uit de regentenkamer aan de Hoogstraat werden meegenomen. Beide panden boden onderdak aan dertien oude mannen, refererend aan de dertien discipelen tijdens het laatste avondmaal. In de loop van de twintigste eeuw was de zorg inmiddels zo goed dat deze sociale, particuliere instellingen overbodig werden. In 1972 verlaten de acht laatste ‘ouden van dagen’ het pand en wordt het betrokken door de Bewonersorganisatie Oude Noorden, daarna trekt Woningstichting Patrimonium erin. Momenteel wordt het pand gebruikt door Dona Daria, een centrum voor Vrouwen en Emancipatie.
Stedenbouwkundige context: Het is een vrijstaand gebouw dat direct achter de eerste woonhuizen vanaf de Bergweg is geplaatst.
Voorzieningen: Diverse woonvertrekken en dienstruimten, een bestuurs- (of regenten)kamer, ziekenkamer, slaapruimte personeel.
Aantal kamers en woonoppervlakte: Eén slaapzaal met dertien chambrettes van circa 5 m2. Totale oppervlakte pand is 349 m2 voor veertien tot twintig personen (inclusief personeel).
Constructie: Traditioneel metselwerk met natuursteen elementen, houten vloeren en kozijnen. De meubels, wandbetimmering en plafond van de regentenkamer zijn overgebracht naar Museum Rotterdam. Het omvangrijke archief van meer dan 11 meter is overgedragen aan het Gemeentearchief. Er wordt gewerkt aan een uitgebreide publicatie, gefinancierd door de stichting het Heilige Geesthuis.
___
referenties:
– beschrijving Oude Mannenhuis door J. Verheul uit 1937 (pdf)
– kort filmpje over Aelwijn Floriszoon van der Meer, stichter van het Heilige Geesthuis
