In 1340 schonk Graaf Willem IV stadsrechten aan de nederzetting Rotterdam en gaf de goedkeuring voor het graven van een kanaal van de Maas naar de Overschie, waarmee de maas verbonden werd met het waternet van de huidige Randstad. In de 14e eeuw breidde de stad zich uit ter hoogte van de huidige Coolsingel en bezat rond 1400 zo’n 1000 huizen. Door hongersnood waren veel inwoners afhankelijk van de kerk en rond 1439 stond door sterfte en het wegtrekken van bewoners de helft van de huizen leeg. Door de val van Antwerpen in 1558 namen vooral Amsterdam, maar ook Rotterdam de functie van opslagplaatsen. Concurrentstad Dordrecht verzandde in de loop van de 17e eeuw en Rotterdam werd naast visserstad ook handelsstad en tele aan het einde van deze eeuw zo’n 50.000 inwoners. In de 18e eeuw groeide het inwonersaantal van Rotterdam nauwelijks en in 1795 stelde Napoleon de Schele weer open voor de vaart naar Antwerpen. Rond 1800 werd er in Rotterdam vanwege de onberekenbare waterstanden hoofdzakelijk gewoond binnen de vesten.